آشنایی با رشته طلا و جواهر سازی و زیرشاخه‌های آن
در این پست با رشته طلا و جواهر سازی به طور کلی و زیرشاخه‌های مختلف آن آشنا می‌شنویم
رشته طلا و جواهر سازی یک رشته و هنر-صنعت باستانی و گسترده است که در طی قرن‌ها تکامل خود، زیرشاخه‌ها و بخش‌های گوناگون بسیاری از آن منشعب شده است. در این پست به رشته‌های مختلف مرتبط با طلا و جواهر سازی می‌پردازیم.
می‌خواهیم در این پست؛ چشم‌اندازی روشن از هنر – صنعت طلا و جواهر سازی به شما بدهیم و زیرشاخه‌های گوناگون آن را برای شما معرفی کنیم. برای شناخت بهتر علاقمندان از وجود زیرشاخه‌های رشته، اشاره کوتاهی به آنها می‌کنیم.
کار با دست
مادر همه شاخه‌های مختلف طلا و جواهر سازی، ساخت کار با دست می‌باشد و یکی از مهم‌ترین روش‌های ساخت در طلا و جواهر سازی، ساخت کار با دست است.
ریخته‌گری
روش دوم، تولید به کمک ریخته‌گری است که خودش به دو صورت دستی و ماشینی انجام می‌گیرد. در روش دستی قالبی را تهیه می‌کنند و فلز مذاب را در درون قالب می‌ریزند تا شکل آن را بگیرد و کار آماده شود (مثلا ریخته‌گری خاک ماسه). در روش ماشینی، ریخته‌گری به طریق موم‌زدایی با سانتریفوژ (گریزانه) گریز از مرکز یا ریخته‌گری با دستگاه مکشی انجام می‌شود.
مونتاژکاری
روش سوم که برای تولید انجام می‌گیرد، مونتاژکاری می‌باشد که محصولی‌ست تولید شده از ترکیب قطعه‌های دست‌ساز با قطعه‌های ریخته‌گری شده.
پرسکاری
روش دیگر تولید محصولات طلا و جواهر سازی، پرسکاری است که از راه پرسکاری به ورقه‌های نازک فلز، شکل داده و به هم متصل‌شان می‌کنند. ویژگی این نوع تولید، حجم بزرگ با وزن سبک است.
النگوسازی
روش دیگر، النگوسازی است که یک شاخه تقریبا مستقل است که با کمک دستگاهِ نورد و پرس‌ها، تسمه‌ها را به النگو تبدیل می‌کنند. در گذشته برای تزیین روی النگوها، از دستگاه‌های تراشِ دستی استفاده می‌شد که مهارت تراش‌دهنده، در کیفیت تراش نقش مهمی را داشت. اما امروزه دستگاه‌های تراش دیجیتال، با بهترین کیفیت، خودکار این کار را انجام می‌دهند.
تعمیرکاری
تعمیرکاری از قسمت‌ها و زیرشاخه‌های دیگر این حرفه است که وقتی قطعه‌ای شکسته می‌شود یا اندازه‌اش با نیاز ما متفاوت می‌شود و باید تغییر کند و… از بخش تعمیرکاری استفاده می‌کنیم.
آب‌کاری
زیر شاخه دیگه آب‌کاری است. این بخش برای تمیز کردن و زیباتر کردن قطعه‌های ساخته شده جواهر طلا و جواهر، آنها را آب‌کاری می‌کنند و جزء مرحله‌های پایانی کار می‌باشد.
لیزرکاری
یک روش دیگر تولید، لیزرکاری است که به کمک لیزر، فلز را برش می‌دهند و یا حکاکی می‌کنند. این روش، شاخه نسبتا جدیدی است و دستگاه‌های لیزر چند سالی است که رایج شده و رو به گسترش است.
زنجیرسازی
شاخه دیگه این حرفه، زنجیرسازی است. کارگاه‌ها معمولا زنجیرهای درشت‌بافت را در مدل‌های گوناگون به صورت دستی می‌سازند ولی زنجیرهای ظریفی که در طلافروشی ها عرضه می‌شوند، انقدر ظریف هستند که امکان ساخت با دست را ندارند و باید حتما دستگاه آنها را ببافند.
ساخت ظروف و وسایل تزئینی
شاخه دیگر ساخت، ظروف و وسیله‌های تزیینی می باشد که بیشتر از نقره و مس و برنج استفاده می‌کنند.
زیرشاخه‌های فرعی
البته زیرشاخه‌های فرعی دیگری هم وجود دارند که خیلی پرکاربرد نیستند، مانند میناکاری، قلم‌زنی، حکاکی و غیره.
مخراج‌کاری یا گوهرنشانی
از حرفه‌ها و شاخه‌های دیگر که با طلا و جواهر سازی ارتباط دارد، مخراج‌کاری یا گوهرنشانی است. مخراج‌کار، سنگ‌های قیمتی را با استفاده از قسمت‌هایی که سازنده، روی محصول فلزی ایجاد می‌کند، نصب می‌کند و روش‌های گوناگونی برای این کار وجود دارد.
تراشکاری سنگ یا گوهرتراشی
تراشکاری سنگ از دیگر شاخه‌های این حرفه است. چون سنگ‌های قیمتی در طبیعت به شکل ناهمگون وجود دارد که به آنها راف (rough) می‌گوییم و برای قابل استفاده کردن، درخشنده و زیباتر شدن و تعیین اندازه و شکل‌های گوناگون، آن سنگ‌ها را با ابزارهای ویژه‌ای، تراش و جلا می دهند تا در روی زیورها استفاده گردد.
گوهرشناسی یا جواهرشناسی
گوهرشناسی یا جواهرشناسی هم از شاخه‌های دیگر مرتبط با این حرفه است. از آنجایی که گوهرها و کانی‌های گران‌بها به دلیل تنوع و گوناگونی و همچنین شباهت‌های بسیار زیادی که نسبت به هم دارند، برای تفکیک و شناختن آنها ازیکدیگر، نیاز به آموزش‌های وسیع و کسب تجربه فراوان هست، تا بتوانند آنها را از هم تفکیک کنند، چون آنها از نظر قیمت و ارزش، با وجود شباهت‌های ظاهری می‌توانند با هم خیلی تفاوت داشته باشند و باید دقیق شناسایی بشوند که در خرید و فروش و قیمت‌گذاری‌ها در نظر گرفته شوند. ویژگی‌های ذاتی گوهرها و فراوانی آنها در طبیعت، تعیین‌کننده قیمت و ارزش هر گوهر می‌باشد.
ری‌گیری یا عیارسنجی
از آنجایی که غیر از وزن فلزهای گران‌بها، عیار یا خلوص آنها هم در ارزش‌گذاری اثرگذار هستند و برای خرید و فروش و همینطور تولید محصول می‌بایست هم وزن و هم عیار آن در نظر گرفته شود، نیازمند آزمایشگاه‌هایی هستیم که بتوانند تعیین عیار کنندکه به آن ری‌گیری گفته می‌شود. پس ری‌گیری یکی دیگر از زیرشاخه‌های فعال این رشته است و شما باید این مرکزها را بشناسید و به آن ها مراجعه کنید. این آزمایشگاه‌ها یا ری‌گیری‌ها، عیار را تا یک هزارم قسمت، سنجش می‌کنند.
قالکاری
زیرشاخه و حرفهی دیگری که می‌خواهیم معرفی کنیم، قالکاری است که در آن فلزات گران‌بها بازیافت می‌شود. در فرآیند ساخت در کارگاه‌ها، همیشه مقداری از فلز مورد استفاده در مسیر تولید از دسترس خارج می‌شود که به آن کسری می‌گویند. این کسری ناگزیر می‌باشد، اما با اصلاح خطِ تولید و رعایت نکته‌های پیشگیرانه می‌توان کسری را به کمترین اندازه رسانید. کار قالکار، بازیافت فلزهایی است که در کارگاه به شکل‌های مختلف از دسترس خارج گردیده اما جمع آوری شده است.
تیزاب‌کار
تیزاب‌کار از اسید نیتریک یا همان تیزاب استفاده می‌کند که برای خالص‌سازی آلیاژهای مختلف فلزات گران‌بها به کار می‌رود و شمش آن فلزها را ایجاد می‌کند و به دست می‌آورد.
طراح طلا و جواهر
زیرشاخه مرتبط بعدی، طراحی طلا و جواهر است که به کمک آن طرح‌های مختلف طلا و جواهر و حتی نقره، آماده و ساخته می‌شود. طراحی به دو شکل دستی و سه‌بعدی با کامپیوتر (نرم‌افزاری) انجام می‌شود.
فروشندگی ابزار و مواد اولیه
آخریتن حرفه‌ای که در اینجا به آن می‌پردازیم، ابزار فروشی‌ها هستند که برای نیاز کارگاه‌ها و مراکز تولیدی، ابزارها و مواد اولیه مورد نیازشان را در اختیارشان قرار می‌دهند. همچنین سنگ‌فروش‌ها نیز از دیگر حرفه‌های لازم برای تولیدکنندگان هستند. ما برای ساخت زیورآلات که سنگ‌های مختلفی در آن استفاده می‌کنیم برای تهیه این سنگ‌ها به این مراکز مراجعه می‌کنیم و سنگ‌های مورد نیازمان را با تراش‌ها و شکل‌های مختلف، از این مغازه‌ها و مراکز تهیه می‌کنیم.
فروشندگی طلا و جواهر
آخرین رشته‌ای که می‌خواهیم در زمینه آشنایی با رشته‌های طلا و جواهر سازی معرفی کنیم، فروشندگی طلا و جواهر است که شاید بارزترین و آشکارترین حرفهی این رشته باشد. زیرا که کسانی که در این زمینه فعالیت دارند، محصولات گوناگونی را که ساخته و عرضه می‌شوند را در معرض نمایش و فروش قرار می‌دهند.
این کلیاتی بود از حرفه‌ها و شاخه‌های مختلف طلا و جواهر سازی که با هم بررسی کردیم و امیدوارم دید روشنی به شما داده باشد. به مرور برخی از این رشته‌ها را با جزئیات بیشتر معرفی خواهیم کرد. اگر سوالی داشتید همینجا در بخش دیدگاه‌ها از ما بپرسید.
